ऊर्जा खबर
काठमाडौं । नेपाल विद्युत् प्राधिकरणले पछिल्लो २८ दिनमा भारतीय ऊर्जा एक्सचेन्ज बजारमा करिब १८ करोड युनिट बिजुली निर्यात गरेको छ । यसबाट उसलाई खर्च (ह्विलिङ चार्ज) कटाएर झण्डै २ अर्ब रुपैयाँ आम्दानी भएको छ ।
प्राधिकरणका अनुसार जुन २ देखि ३० तारिखसम्म (जेठ १९ गतेदेखि असार १६ गतेसम्म) औसत प्रतियुनिट ९.६७ रुपैयाँका दरले १७ करोड ८० लाख युनिट (१७८.२० गिगावाट घन्टा) बिजुली बिक्री गरेर १ अर्ब ७२ करोड १२ लाख ६० हजार रुपैयाँ आम्दानी गरेको छ । प्राधिकरणले ह्विलिङ चार्ज प्रतियुनिट करिब ४५ पैसा तिर्ने गरेको छ ।
प्राधिकरणले भारतीय बजारमा बिजुलीको मूल्य अधिकतम प्रतियुनिट १९.२० रुपैयाँ र न्यूनतम ३ रुपैयाँसम्म पाएको थियो । एक्सचेन्ज बजारबाट स्वीकृति पाएअनुसार उसले अहिले पनि हरेक दिन ३६४ मेगावाटसम्म बिजुली बेचिरहेको छ ।
प्राधिकरणलाई सुरुमा २०७८ कात्तिकमा त्रिशूली र देवीघाट जलविद्युत्गृहलाई आधार मानेर ३९ मेगावाट निर्यातको अनुमति प्राप्त भएको थियो । सोही वर्षको चैत १८ गते भएको प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाको भारत भ्रमणका क्रममा ३६४ मेगावाट विद्युत् बिक्री गर्ने अनुमति प्राप्त भएको थियो ।
प्राधिकरणले १४४ मेगावाटको कालीगण्डकी ‘ए’बाट १४० मेगावाट, मर्स्याङ्दी र मध्यमर्स्याङ्दीबाट क्रमशः ६८ मेगावाट र ६७ मेगावाट तथा निजी क्षेत्रले निर्माण गरेको ५२.४ मेगावाटको लिखु–४ बाट ५१ मेगावाट बिजुली बिक्रीको अनुमति पाएअनुसार निर्यात भइरहेको छ । यो क्रम जुनदेखि नोभेम्बरको दोस्रो सातासम्म रहन सक्छ ।
हिउँद लागेपछि विस्तारै नदी तथा खोलामा पानीको बहाव घट्न गई उत्पादनमा कमी आउँछ र निर्यात गर्न मिल्ने परिमाण पुग्दैन । हिउँदका अति दिनमा भारतबाट बिजुली आयात गरेर माग र आपूर्तिबीच सन्तुलन मिलाउनुपर्ने हुन्छ ।
भारतीय ऊर्जा बजारमा २४ घन्टालाई १५–१५ मिनेटको फरक गरी ९६ वटा ब्लक विभाजन गरिएको हुन्छ । सोही ब्लकका आधारमा हरेकको मूल्य पनि फरक हुन्छ । प्राधिकरणले अहिले यही अर्थात् डे अहेड बजारमा बिजुली बेचिरहेको छ । भारतमा बिजुली बेच्न भारतीय विद्युत् प्राधिकरणले तोकेको नोडल एजेन्सी एनटिपिसी विद्युत् व्यापार निगम (एनभिभिएन) मार्फत जानुपर्छ ।
पछिल्लो समय प्राधिकरणले ४५६ मेगावाटको माथिल्लो तामाकोसी सहित ८ जलविद्युत्गृहको विद्युत् बेच्न भारतसँग स्वीकृति मागेको छ । हालसम्म नेपालको केन्द्रीय प्रणालमिा २२०५ मेगावाट जडित क्षमता पुगेको छ भने अहिलेसम्म उच्च माग झण्डै १८०० मेगावाट नाघेको छ ।
