नेपालबाट ४० मेगावाट बिजुली बङ्गलादेश पठाउन बहुपक्षीय सहमति

काठमाडौं । अघिल्ला छलफल तथा सम्झाैताहरूकाे निरन्तरता स्वरूप नेपालको ४० मेगावाट बिजुली बङ्गलादेश निर्यातका लागि आवश्यक बहुपक्षीय सहमति भएको छ । यसअघि भारतकाे माउन्ट अबुमा भएकाे नेपाल-भारत सचिवस्तरीय बैठकमा भारतकाे बाटाे हुँदै ५० मेगावाटसम्म बिजुली बंगलादेश पठाउन उसले सहमति दिएअनुसार काम भएकाे हाे ।

ऊर्जा, जलस्रोत तथा सिँचाइ मन्त्रालयका अनुसार नेपाल, भारत र बङ्गलादेशबीच बिजुली निर्यातका लागि आवश्यक सहमति र प्रारम्भिक चरणमा नेपालबाट ४० मेगावाट बराबरको बिजुली निर्यात हुनेछ। परिमाणका हिसाबले ४० मेगावाट धेरै नभए पनि नेपालको बिजुली तेस्रो देश निर्यात गर्ने विषयलाइ भने रणनीतिक दृष्टिले हेरिएकाे छ। 

नेपाल विद्युत् प्राधिकरणले भारतीय नोडल एजेन्सी एनभिभिएन बङ्गलादेश निर्यातका लागि सहमति गरिसकेको समेत जनाइएकाे छ । उसैले नेपालबाट बिजुली लिएर बङ्गलादेशसम्म पुर्याउनेछ । बिजुली निर्यातका लागि आवश्यक सहमति भएको र केही विषय बाँकी रहे पनि त्यसलाई छिट्टै टुङ्गोमा पुर्याइने प्राधिकरण विद्युत व्यापार विभागका निर्देशक प्रबल अधिकारीले जानकारी दिए ।

इमेल आदानप्रदान गरेर एकापसमा सहमति जनाइएको र त्यसलाई भौतिक उपस्थितिमा नै दुई देशका अधिकारीले हस्ताक्षर गर्ने सहमति भएको छ । कुन आयोजनाको बिजुली बङ्गलादेश पठाउने, प्रतियुनिट कति मूल्य लिने र प्रसारण शुल्कबापत भारतीय कम्पनीलाई के कति भुक्तानी गर्ने भन्ने विषयमा सहमति हुन बाँकी रहेकाे बताइएकाे छ ।

यद्यपि, भारतकाे माउन्ट अबुमा भएकाे बैठकमा भने ५२.४ मेगावाटकाे लिखु-४ बाट उत्पादित बिजुली बंगलादेश पठाउने कुरा भएकाे थियाे । स्वतन्त्र ऊर्जा उतपादकको संस्था नेपाल (इपान)का अध्यक्ष गणेश कार्कीले तत्कालका लागि कति मात्रामा बङ्गलादेश बिजुली पठाउन लागियो भन्ने भन्दा पनि बाटो खुल्यो भन्ने विषय महत्वपूर्ण रहेकाे बताए ।

सन् २०४० सम्म बङ्गलादेशले नेपालबाट ९ हजार मेगावाट बिजुली लैजाने आफ्नो रणनीतिक योजनामा समावेश गरेको छ । हाल भारतले बङ्गलादेशलाई बिजुली निर्यात गरिरहेको छ । स्वच्छ ऊर्जाको खोजीमा रहेको बङ्गलादेशले नेपालका केही महत्वपूर्ण आयोजनामा लगानीका लागि चासोसमेत व्यक्त गरेको छ । गत जेठ २ गते बङ्गलादेशमा सम्पन्न नेपाल-बङ्गलादेश ऊर्जा सचिवस्तरीय संयुक्त निर्देशक समितिको पाँचौँ बैठकले बिजुली निर्यातको निर्णय गरेको थियो । सो बैठकले अन्तरदेशीय प्रसारण लाइनको निर्माण तथा व्यवस्थापन गर्ने, सुनकोशी तेस्रो जलविद्युत् आयोजनाको निर्माण र विकास गर्ने तथा अन्तरदेशीय विद्युत् आयात निर्यात गर्नेलगायतका विषयमा गम्भीर छलफल भएको थियो ।

सोही बैठकले समेत ४० मेगावाट बिजुली निर्यातका लागि प्राधिकरण, एनभिभिएन, भारत र बङ्गलादेशबीच पावर डेभलपमेन्ट बोर्डबीच विद्युत् बिक्री सम्झौतामा यथाशीघ्र हस्ताक्षर गर्ने सहमति गरेकाे थियो । नेपालबाट खरिद गर्ने बिजुलीको खरिद दरका विषयमा आवश्यक निर्णय गर्न एक समिति आवश्यक पर्ने बङ्गलादेशको नियम रहेको छ । सो समितिमा रहने सदस्यको नाम समेत प्रस्ताव भइसकेको बङ्गलादेशले जानकारी गराइसकेको छ ।

नेपालका तर्फबाट यही भदौको दोस्रो सातासम्म आवश्यक सबै प्रक्रिया टुङ्गो लगाउन प्रस्ताव गरिएको छ । सबै प्रक्रिया मिलाएर निर्यात सुरु गरी हाल्ने योजना तय गरिएको छ । “वर्षायामको बिजुली नै ‘टोकन’का रूपमा पठाउन मन्त्रालयले जानकारी दिएकाे छ । हिउँद लागेपछि निर्यातकाे कुरा प्रसंग नै नरहने हुँदा अहिले नै जाेड गरिएकाे मन्त्रालयका एक सहसचिवले बताए ।

यता, बंगलादेशसँग मिलेर ६ सय ८३ मेगावाटको सुनकोसी तेस्रो बहुउद्देश्यीय आयोजना निर्माणका लागि आवश्यक पूर्वतयारीको काम समेत भइरहेको छ । गत जेठमा सम्पन्न नेपाल र बङ्गलादेशका ऊर्जा सचिवस्तरीय बैठकले ६ महिनाभित्र आयोजना विकासका लागि संयुक्त उपक्रम तयार पार्ने सहमति भएको थियो ।

बङ्गलादेशले माथिल्लो कर्णाली जलविद्युत् आयोजनाको पाँच सय मेगावाट बिजुली खरिद गर्ने तयारी गरेको छ । यद्यपि, सो आयोजनाको प्रवर्द्धक भारतीय जिएमआर इनर्जी कम्पनीले वित्तीय व्यवसथापन गर्न नसक्दा अगाडि बढ्नसकेको छैन ।